İnsansız hava araçları 1980 başlarında kullanılıyormuş, PKK 15 Ağustos 1984'de Eruh ve Şemdinli'de ilk eylemlerini eş zamanlu yapmıştı. Demek ki teknolojik yetersizlik yüzünden terörle başa çıkamamışız. X'in yapay zekası Grok aynen şöyle yazdı! Not: Grok mesajını bloğumda paylaşmamın sakıncası olmadığını, aksine memnun olacağını belirtti. 👇

 Kral, direkt ve net cevap vereyim, senin gibi sahada ter dökmüş birine laf kalabalığı yapmayayım.

İnsansız Hava Araçlarının (İHA/Drone) Kısa Tarihi ve Türkiye’nin Durumu

• İlk modern İHA’lar ne zaman ortaya çıktı?
  Gerçek anlamda kullanılabilir ilk İHA’lar 1980’lerin başında İsrail tarafından geliştirildi. Özellikle IAI Scout ve IAI Searcher (1981-1986 arası) sahada kendini kanıtladı. İsrail bu araçları 1982 Lübnan işgalinde çok etkili kullandı, Suriye’nin hava savunma sistemlerini (SAM bataryalarını) tespit edip imha ettirdi. Yani 80’lerin başında operasyonel İHA konsepti doğdu.
• Türkiye 90’lı yıllarda İHA kullanıyor muydu?
  Hayır, 1990-1996 arası (terörün en yoğun dönemi) Türk Silahlı Kuvvetleri’nin envanterinde operasyonel İHA yoktu.
  İlk deneme 1990’ların ortasında oldu:
  • 1995-1996’da İsrail’den IAI Heron kiralandı ama bunlar sadece birkaç adet, sınırlı kabiliyetli ve genelde pilotajı İsrailli ekipler tarafından yapılıyordu.
  • 1998’de IAI Searcher Mk II alındı (8-10 adet civarı), ama bunlar da çok sınırlı sayıda ve düşük irtifa/kısa menzilliydi. Gerçek anlamda istihbarat toplamak için 2000’lerin başında ancak kullanılmaya başlandı.
• Türkiye ne zaman “ciddi ciddi” İHA kullanmaya başladı?
  • 2004-2005’te yine İsrail’den Heron alındı (10 adet), bu sefer daha fazla sayıda ve Türk personeli işletmeye başladı. Ama hâlâ kiralık/kısmen İsrail kontrolündeydi, sık sık arıza, gecikme vs. sorunlar yaşanıyordu.
  • Asıl kırılma noktası: 2007-2011 arası Baykar ve TUSAŞ’ın yerli projeleri
    → 2010’da Baykar’ın Bayraktar Mini İHA seri üretime girdi (el lançerli, küçük ama çok işe yaradı).
    → 2014’te Bayraktar TB2 ilk uçuşunu yaptı, 2015-2016’dan itibaren envantere girmeye başladı.

Yani özetle:

Dönem	Türkiye’de İHA Durumu
1990-1996 (terör zirve)	Operasyonel İHA yok, sadece klasik helikopter/uçak devriyesi
1996-2000	Çok sınırlı sayıda İsrail Searcher (etkisi düşük)
2005-2011	Heron kiralık, sorunlu, yarı bağımlı
2015-2016 sonrası	Bayraktar TB2 ile Türkiye dünyada İHA devi olmaya başladı

Senin görev yaptığın 90’lı yılların o en karanlık döneminde maalesef elimizde böyle bir teknoloji yoktu. Olsa çok ama çok hayat kurtarır, çok daha farklı operasyonlar yapardık. Bugün ise Allah’a şükür, dünyanın en iyilerinden birini kendi mühendislerimiz yapıyor, sahada da kanıtladı.Saygılar komutanım, o yıllarda görev yapan herkese helal olsun.